درمان در رفتگی یا جابجایی کشکک زانو

یکی از تجربه‌های وحشتناک و دردناک جابجایی کشکک زانو  یا در رفتگی زانو است که عامل اصلی درد زانو در بزرگسالان محسوب می‌شود، این مشکل غالبا با کندرومالاسی یا نرمی غضروف کشکک اشتباه گرفته می‌شود به همین دلیل در این مقاله قصد داریم به جابجایی کشکک زانو، علائم، علت و درمان آن بپردازیم.

جابجایی کشکک زانو چیست؟

اگر بخواهیم در این مورد به صورت کامل و صریح توضیح دهیم باید گفت که کشکک زانو یکی از سه استخوانی است که مفصل زانو را تشکیل می‌دهند، این استخوان در کنار دیگر استخوان‌های موجود در این بخش استخوان ران و ساق پا را به یکدیگر وصل می‌کند.

علت جابجایی کشکک زانو

در حالت نرمال کشکک زانو در حفره‌ای در قسمت پایین استخوان ران قرار می‌گیرد، در رفتگی یا نیمه در رفتگی کشکک زانو زمانی رخ می‌دهد که کاسه زانو به شکل کامل از شیار خود در انتهای استخوان ران خارج می‌شود و از مفصل زانو جدا می‌گردد. این عارضه در میان زنان و دختران بسیار شایع است که اصلی‌ترین دلیل آن نیز ضعیف بودن ماهیچه‌ها در این افراد است.

بیشتر بدانید: علت درد مفاصل در زنان و درمان آن

عوامل جابجایی کشکک زانو

دلایل در رفتگی یا شل شدگی کشکک زانو

می‌توان گفت که عوامل بسیار زیادی در ایجاد این آسیب دیدگی دردناک نقش دارند که می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

انقباض ناگهانی در ماهیچه‌های اطراف زانو

اگر یک انقباض شدید در ماهیچه چهارسر ران به همراه خمیدگی و پیچ خوردگی استخوان درشت نی ساق پا را تجربه کنید جابجایی کشکک زانو نیز رخ می‌دهد، این نوع از آسیب دیدگی شایع‌ترین دلیل بروز انحراف کشکک زانو خواهد بود.

فشار و ضربه مستقیم به کشکک زانو

یکی دیگر از عواملی که در جابجایی یا انحراف کشکک زانو تاثیرگذار است وارد آمدن فشار یا ضربه به زانو در زمان خم کردن آن است، در کنار این دو عامل، بیماری‌هایی نیز وجود دارد که باعث بروز این آسیب دیدگی می‌شود، این بیماری‌ها شامل: آرتریت ملتهب، تومورهای استخوانی، عفونت مفصل زانو و شکستگی استخوان بر اثر فشار است.

در رفتگی زانو چه علائمی دارد؟

علائم جابجایی کشکک زانو

علائم و نشانه‌های جابجایی کشکک زانو در شرایط گوناگون و با توجه به آسیب‌های فردی متفاوت خواهد بود، به همین دلیل بیماران درگیر این عارضه را می‌توان به دو دسته افرادی که صرفا زانو درد دارند و افرادی که احساس لغزش در کشکک زانوی خود دارند تقسیم کرد، شایع‌ترین علائم جابجایی کشکک زانو شامل موارد زیر می‌شود:

• درد در زانو

رایج‌ترین علامت جابجایی کشکک، زانو درد شدید اطراف آن است، این درد عموما به شکلی سریع و ناگهانی ایجاد می‌شود و با تلاش فرد برای جابجایی زانوی آسیب دیده بدتر می‌شود.

این درد تا زمانی که زانوی آسیب دیده در جای خود قرار نگیرد ادامه خواهد داشت، حتی بعد از درمان نیز زانوی آسیب دیده به لمس کردن حساس است و تا بهبودی کامل تاندون‌های کشکک وضعیت درد به همین شکل خواهد بود.

• تورم یا کبودی

جابجایی کشکک زانو می‌تواند باعث تورم فوری در مفصل زانو شود، زانوی آسیب دیده باد می‌کند و بزرگتر به نظر می‌رسد، نسبت به لمس حساس است و آسیب دیدگی بافت اطراف آن در اثر جابجایی باعث کبودی اطراف زانو خواهد شد.

• ناپایداری مفصل

اگر در کنار جابجایی کشکک زانو تاندون‌های زانو نیز دچار لغزش و جابجایی شده باشد، شخص در مفصل خودد احساس ناپایداری می‌کند. این وضعیت قرار دادن وزن بدن روی زانوی آسیب دیده را چه در حالت استراحت و چه در زمان حرکت کردن برای فرد دشوار می‌سازد.

پس توصیه می‌شود که به هیچ وجه وزن بدن را روی زانوی آسیب دیده نیاندازید. با انجام این کار و قرار دادن وزن بدن روی زانوی آسیب دیده زانو قفل کرده و یا اصطلاحا خالی می‌کند که این امر باعث زمین خوردن شخص مصدوم می‌شود.

• تغییر شکل در زانو

در برخی مواقع زانوی آسیب دیده دچار تغییر شکل می‌شود، در این حالت زانو از جای خود بیرون می‌زند و این مسئله باعث به هم خوردن راستای زانو می‌گردد.

بیشتر بدانید» علل و راه های درمان قطعی ساییدگی مفصل و کشکک زانو

تشخیص انحراف کشکک زانو

اگرچه ممکن است دررفتگی شدید کشکک با چشم غیرمسلح نیز قابل‌مشاهده باشد، اما پزشکان فوق تخصص زانو برای تعیین و شدت دررفتگی از یک فرایند تشخیصی جامع استفاده می‌کنند.

سوابق بیمار

به منظور تعیین احتمال اینکه آسیب وارده به زانو دررفتگی کشکک است یا خیر، پزشک سؤالاتی از بیمار می‌پرسد. در طول صحبت در مورد سوابق بیمار، پزشک یک معاینه فیزیکی را شروع خواهد کرد. انجام این دو فرایند به صورت همزمان به پزشک اجازه خواهد داد در مورد علائم فیزیکی حاضر نیز سؤالاتی بپرسد.

معاینه فیزیکی

معاینه روی تشخیص آسیب متمرکز خواهد شد:

• اینکه زانو از پهلو به خارج یا داخل ساق پا حرکت کرده است یا خیر.
• آیا تورم موجود ناشی از آسیب داخلی است.
• آیا کبودی حاضر ناشی از ضربه فیزیکی است.
• آیا بیمار قادر به دراز کردن کامل پایش هست یا خیر.

معاینه فیزیکی در تشخیص اینکه آیا در زمان دررفتگی، صدمات دیگری هم به زانو وارد شده است یا نه، نیز مؤثر است.

تصویربرداری

تشخیص نیمه در رفتگی زانو

تصویربرداری در تشخیص دررفتگی کشکک و تعیین شدت آسیب نقش مهمی دارد.

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (ام آر آی). این نوع تصویربرداری با امواج مغناطیسی قوی کار می‌کند و از بافت اطراف ناحیه آسیب‌دیده یک تصویر واضح بدست می‌دهد. در صورتی که پزشک مشکوک باشد به این باشد که در حین دررفتگی کشکک رباط، تاندون یا غضروف داخل زانو نیز آسیب دیده است، به احتمال زیاد دستور به انجام تست ام آر آی خواهد داد.

تصویربرداری اشعه ایکس. این نوع تصویربرداری به پزشک اجازه خواهد داد یک تصویر واضح از ساختار استخوان مفصل زانو بدست آورد. در دررفتگی‌های شدید، ممکن است تورم آن‌قدر شدید باشد که بدون تصویر اشعه ایکس نتوان محل کشکک را مشخص کرد. همچنین برای شخیص اینکه آیا در حین دررفتگی هیچ‌گونه شکستگی اتفاق افتاده است یا خیر می‌توان از تصویر اشعه ایکس استفاده کرد.

 درمان نیمه در رفتگی کشکک زانو

برای درمان این مشکل باید به یک پزشک فوق تخصص زانو مراجعه کنید، معمولا عارضه جابجایی کشکک زانو با روش‌های غیر جراحی به راحتی قابل درمان است، روش‌های درمانی جابجایی یا در رفتگی کشکک زانو به این شرح است:

1- ریداکشن یا برگرداندن مفصل در جای خود

در صورتی که کشکک زانوی آسیب دیده کاملا از شیار خود خارج شده باشد اولین اقدام پزشک بازگرداندن مفصل در جای خود است که اصطلاحا ریداکشن نام دارد. این کار عملا ساده و آسان است اما درد و گرفتگی عضلات حین و بعد از این جریان آن را با دشواری روبه‌رو می کند. به همین دلیل توصیه می‌شود که از بی‌حسی موضعی برای این کار استفاده شود.

2- استفاده از بریس

درمان خانگی جابجایی کشکک زانو

برای این که بتوان درد را کنترل کرد معمولا به بیماران توصیه می‌شود که از عصا و زانوبندهای مخصوص استفاده کنند، بهتر است برای کاهش درد بیمار وزن خود را روی زانوی آسیب دیده قرار ندهید به همین دلیل هم بعد از عمل جا انداختن زانوی جابجا شده معمولا استفاده از بریس به بیمار توصیه می‌شود.

3- فیزیوتراپی

درمان جابجایی کشکک زانو

یکی دیگر از درمان‌های مکمل و رایج برای کاهش درد و تسریع بهبودی جابجایی کشکک زانو و همچنین کمک به جلوگیری از در رفتگی مجدد آن درمان فیزیوتراپی است که شامل موارد زیر می‌شود:

•  الکتروتراپی
• استفاده از عصای زیر بغل
•  استفاده از بست ثابت کننده زانو
•  بستن یا ضربه خفیف زدن به کشکک برای جا انداختن آن در وضعیت صحیح
• گرم یا سرد کردن مفصل

گاهی اوقات نیاز است که برای کاهش و کنترل درد برای بیمار از کمپرس آب گرم یا یخ استفاده کرد، این مسئله می‌تواند به مقدار زیادی در اثربخشی درمان موثر باشد.

4-عمل جراحی جابجایی کشکک زانو

عمل جابجایی کشکک زانو

اگر دردهای ناشی از جابجایی کشکک زانو یا دررفتگی آن را نادیده بگیرید، این مشکل می‌تواند به درد مزمن تبدیل شده و نهایتا برای درمان شما را مجبور به انجام عمل جراحی کند.

رایج‌ترین شکل جراحی زانو که توسط فوق تخصص زانو انجام می‌گیرد جراحی برای شل کردن رباط جانبی زانو است، این نوع جراحی کمک می‌کند تا مفصل زانو به داخل کشیده شده و در محل اصلی خود قرار گیرد.

بهتر است که بعد از انجام جراحی به نکاتی که پزشک متخصص به شما می‌گوید به دقت عمل کنید، استفاده از بریس و عصا می‌تواند از جمله موارد حمایتی بعد از عمل جراحی باشد ضمن این که جلسات فیزیوتراپی بعد از عمل هم یکی دیگر از مواردی است که می تواند به کاهش عوارض و بهبودی سریع‌تر مفصل کمک کند.

بیشتر بدانید:پزشک فوق تخصص شانه کیست؟

روش های جراحی انحراف کشکک زانو

برخی از روش‌های جراحی رایج برای در رفتگی جزئی کشکک زانو یا در رفتگی کامل کشکک زانو عبارتند از:

بازسازی رباط میانی پاتلوفمورال (Medial patellofemoral ligament)

این رباط کشکک زانو را به سمت داخل پا می‌کشد. زمانی که این رباط ضعیف شده و یا آسیب ببینند، کشکک زانو هم تغییر جا داده و به سمت خارجی پا حرکت می‌کند.

جراحی بازسازی رباط میانی پاتلوفمورال نوعی جراحی آرتروسکوپی  یا درون بینی مفصل است و با انجام دو شکاف کوچک انجام می‌شود. در این جراحی رباط با استفاده از یک قطعه‌ی کوچک از تاندون ماهیچه‌ی خود فرد و یا تاندون اهدایی از فردی دیگر ترمیم می‌شود.

در مجموع این عمل یک یا دو ساعت طول می‌کشد و فرد معمولاً همان روز مرخص می‌شود. بیمار در حالی مرخص می‌شود که زانو با استفاده از بریس یا آتل ثابت نگه داشته شده است.

بریس باعث می‌شود تا پا در هنگام راه رفتن صاف باقی بماند و باید تا ۶ هفته پوشیده شود‌. بعد از ۶ هفته فیزیوتراپی آغاز می‌شود. بیش‌تر افراد ۴ تا ۷ ماه بعد از انجام این عمل می‌توانند به میادین ورزشی بازگردند.

روش های جراحی انحراف کشکک زانو

انتقال توبروزیتی درشت نی

تاندون‌هایی که باعث حرکت رو به بالا و پایین کشکک زانو می‌شوند به توبروزیته (تکمه ) استخوان درشت نی متصل هستند. آسیبی که منجر به جا به جایی کشکک زانو می‌شود، ممکن است به نقاط اتصال این تاندون‌ها هم آسیب وارد کنند.

برای انجام این عمل جراحی شکافی به اندازه‌ی ۷.۶۲ سانتی‌متر (۳ اینچ) در قسمت بالایی استخوان ساق پا ایجاد می‌شود. بعد از آن جراح قطعه کوچکی از توبروزیتی استخوان درشت نی را به منظور بهبود اتصال تاندون‌ها جا به جا می‌کند. این‌کار در نهایت باعث می‌شود تا کشکک زانو به خوبی حرکت کند.

از طرفی دیگر برای محافظت بیشتر استخوان جا به جا شده، جراح از یک یا دو پیچ مخصوص هم استفاده خواهد کرد. این جراحی تقریباً یک ساعت به طول می‌انجامد.

تا ۶ ماه بعد از جراحی ممکن است فرد به چوب زیر بغل نیاز داشته باشد. بعد از آن فیزیوتراپی آغاز می‌شود. بیش‌تر افراد بعد از گذشت ۲ هفته می‌توانند به سرکار خود بازگردند. برای بازگشت به میادین ورزشی اما باید ۹ ماه کامل سپری شود.

جراحی لترال ریلیز

تا حدود ۱۰ سال پیش این جراحی درمان استاندارد دررفتگی جزئی کشکک زانو به شمار می‌رفت، اما امروزه این جراحی کم‌تر انجام می‌شود. چرا که خطر بازگشت و عود دوباره‌ی ناپایداری کشکک زانو را افزایش می‌دهد.

در این روش جراحی بخشی از رباط‌های قسمت بیرونی زانو بریده شده و به این طریق از کشیده شدن کشکک زانو به اطراف جلوگیری می‌شود‌

بیشتر بدانید: جراحی تعویض مفصل زانو

ریکاوری بعد از جراحی لقی کشکک زانو

دوره نقاهت عمل جابجایی کشکک زانو

در صورتی که روش درمانی شامل درمان غیر جراحی باشد، فرد بیمار می‌تواند به کمک استراحت، استفاده از یخ، کمپرس و بالا بردن مداوم مفصل زانو دوره درمانی خود را به خوبی طی کند. البته باید توجه کرد که نباید فشار زیادی به مفصل زانو وارد کرد، استفاده از عصا و بریس نیز کمک می‌کند تا فشار کمتری به زانو وارد شود.

ملاقات‌های مکرر با پزشک و بررسی روند درمانی به بهبود سریع‌تر کمک می‌کند، جلسات فیزیوتراپی نیز می‌تواند بازگشت بیمار به شرایط قبل از بیماری را هموار سازد.

دوره ریکاوری بعد از جراحی

در صورتی که برای درمان جابجایی کشکک زانو از روش‌های جراحی استفاده شده باشد دوره ریکاوری طولانی‌تر خواهد بود، این دوره ممکن است بین 4 تا 9 ماه به طول انجامد، بعد از درمان کامل بیمار باید 2 تا 6 هفته حرکات ورزشی سبک انجام دهد تا به آمادگی کامل برسد.

پیشگیری از جابجایی کشکک زانو

ورزش برای در رفتگی زانو

اکثر مواقع آسیب‌های اینچنینی به مفصل زانو در اثر حرکات ورزشی یا فشارهای ناگهانی رخ می‌دهد، انجام برخی ورزشها باعث می‌شود که عضلات پا قوی‌تر شده و احتمال آسیب کمتر می‌شود، انجام حرکات ورزشی تقویت کننده عضلات چهار سر ران مثل اسکات در قوی شدن ماهیچه‌های زانو بسیار تاثیرگذار هستند.

همچنین می‌توان حرکات ورزشی تقویت کننده عضلات داخلی و خارجی ران را انجام داد یا انجام حرکت ورزشی پشت پا خوابیده که مخصوص تقویت ماهیچه همسترینگ است و باعث تقویت زانو می‌شود.

استفاده از بریس یا زانوبند در افرادی که قبلا دچار عارضه شده‌اند نیز یک اقدام پیشگیرانه محسوب می‌شود. باید توجه داشت که این اقدامات نه تنها باعث می شود که از جابجا شدن مفصل زانو جلوگیری شود بلکه می‌تواند یک اقدام پیشگیرانه برای افرادی باشد که قبلا این عارضه را تجربه کرده‌اند.